هشدار قرآنی!
جهان همچون كوهى ستبر و باعظمت است و كارهاى ما همچون نداهایى كه در برابر آن سرمى دهیم و بازتاب آن همچون صداى برخاسته از كوه، به سوى ما برمى گردد. نباید از قانون عمل و عكسالعمل و از صداهایى كه برگردانِ نداى خودمان است غافل بمانیم. جهان هستى، شوخى بردار نیست.
نه با كسى خویشاوندى ویژه دارد و نه با كسى كینه و عداوت مخصوص. تو گویى این جهان، تمام وجودش، چشم بینا و سراسر گوش شنواست. نه تنها كارهاى كوچك و بزرگ ما را مىبیند و صداهاى ما را مىشنود؛ بلكه دستگاه ضبط و كنترل آن، از اندیشهها و نیّات ما هم باخبر است و بنابراین، نیات و اندیشههاى ما هم بازتاب دارد. آرى:
این جهان كوه است و فــعـــل ما ندا سوى مـا آید نداها را صدا
این جهان كوه است و گــفـتـگـوى تو از صدا هم بازآید سوى تو
این جهان كوه است و خصلتهاى تو بازگردانـد چـو نیت هاى تو
مرورى بر آیات قرآنى
از دیدگاه قرآن، عكسالعمل و محاسبه، چندان فراگیر است كه نه تنها گفتار و كردار ما را فرامى گیرد؛ بلكه نیّات و خاطرات و چشمكزدن ها و خیانتهاى چشم و اعضاى دیگر هم محكوم به همان حكم است.
در مورد چشمكزدنهاى خیانتآمیز و امور قلبى و اندیشههاى باطنى مىفرماید:
«یَعْلمُ خائِنَةَ الأَعْیُنِ و ما تُخفى الصُّدُورُ.»1 خداوند خیانت چشمها و آنچه را دل ها پنهان مىكنند، مىداند.
و نیز مىفرماید: «...اِنْ تُبْدوا ما فى أنفُسِكُم أوْ تُخْفوهُ یُحاسِبْكُم بِهِ الله...»2؛ «اگر آنچه در دل دارید، آشكار یا پنهان كنید خداوند، شما را بدان محاسبه مىكند.»
آفریدگار بىهمتاى انسان، از ظاهر و باطن انسان، آگاه است. مگر ممكن است آفرینندهاى كه در كارش اینهمه ظرافت و دقت، اِعمال كرده و در تمام سلولهاى چند تریلیونى انسان، علم و حكمت اعجابانگیز او آشكار است از درون او غافل و بىخبر باشد.
او خود مىفرماید: «و لَقَدْ خَلَقْنَا الانسان وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نفسُهُ و نَحْنُ أقْرَبُ الَیْهِ مِنْ حَبْلِ الوَرید.»3؛
«ما انسان را خلق كردیم و به وسوسههاى نفسانى او علم داریم و ما از رگ گردن به او نزدیكتریم.»
سیستم مراقبتى نظام آفرینش و دستگاههاى گیرنده و ضبط كننده آن چندان قوى است كه قرآن مىگوید:
«ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ الّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتیدٌ.»4؛«هیچ سخنى بر زبان نمىآورد جز اینكه دو فرشته رقیب ، نزد او حاضرند و آن را ثبت مىكنند.»
مگر ممكن است كسى كه از راست و چپ، مراقبت مىشود اعمال و گفتارش، محو و فراموش شود؟
در وحى الهى و آسمانى، انسان ها همگى مورد خطاب قرار گرفتهاند و به آن ها گفته شده است:
«أِنَّ عَلَیكُم لَحافِظینَ* كِراماً كاتِبینَ* یَعْلَمون ما تَفْعَلونَ.»5؛ «بر شماست نگهبانانى گرامى و نویسنده كه آنچه انجام مىدهید مىدانند.»
ما نه تنها به لحاظ كردار و گفتار و پندار، تحت مراقبت شدید مىباشیم بلكه وجود خودمان نیز محافظت مىشود و اگر این محافظت دائم و قاهریت خداوند نباشد، معلوم نیست كه بتوانیم حتى یك آنْ هم از خطرات، مصون و محفوظ بمانیم.
گر نگهدار من آن است كه من مىدانم شیشه را در بغل سنگ، نگه مىدارد
قرآن مجید در اینباره مىگوید:
«و هُو القاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ و یُرْسِلُ عَلَیْكُم حَفَظَةً حتّى اِذا جاءَ أحَدَكُمُ المَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا و هم لا یُفَرِّطون.»6؛
«اوست خدایى كه قهر و اقتدارش مافوق بندگان است و براى حفظ شما فرشتگانى مىفرستد تا آنگاه كه مرگ یكى از شما فرارسد، فرستادگان ما او را مىمیرانند و هیچ تقصیرى نمىكنند.»
این حافظان و نگهبانانى كه تا لحظه مرگ همراه انسان و مراقب و محافظ اویند و در دم مرگ او را در اختیار فرشتگان قبض روح مىگذارند تا روح را از پیكر او جدا كنند و او را از این عالم خاكى به عالم برزخ و از آنجا به عالم آخرت ببرند، انسان را از چه چیزى محافظت مىكنند؟ پاسخ این سؤال را قرآن مجید اینگونه داده است:
«لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ و مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظونَهُ مِنْ أمْرِ الله»7؛ «براى اوست پاسداران تعقیبكنندهاى كه از پیش رو و پشت سر گماشته شدهاند تا او را از فرمان خدا حفظ كنند.»
واضح است كه تمام حوادث ریز و درشت و آشكار و نهان، به فرمان خداست و بنابراین، فرشتگان محافظ، انسان ها را از امر خدا حفظ مىكنند و نمىگذارند كه این وجود ضعیف، در كشاكش حوادث و مخاطرات، درهم كوبیده و نابود شود. درست است كه انسان در میان دو سنگ لهكننده آسیاب حوادث قرار گرفته است؛ ولى مگر ممكن است كه بدون امر خداوند، انسان ناتوان در آسیاب حوادث، آرد و خمیر گردد؟!
اگر تیغ عالم بجنبد ز جاى نبُرّد رگى تا نخواهد خداى
بنابراین باید بگوییم كه فرشتگان محافظ كه انسان را در امر خدا حفظ مىكنند، به فرمان خدا عمل مىكنند و او را تا لحظه مقدر به امر خداوند از امر خداوند حفظ مىكنند.
هیچ حادثه و خطرى از امر خداوند، خارج و از دید او غایب نیست. انسان ها نیز چنیناند.
«سَواءٌ مِنْكُم مَنْ أسَرَّ القَوْلَ و مَنْ جَهَرَ بِهِ و مَنْ هُو مُسْتَخْفٍ باللیلِ و سارِبٌ بالنهار.»8؛ «در پیشگاه خدا یكسانند كسانى كه سخن را به عنوان رازى در دل پنهان كنند یا آن را بر زبان آورند و كسانى كه در شب پنهان یا در روز، آشكار باشند.»
بازتاب اعمال
قرآن مجید به انسان ها هشدار مىدهد كه مواظب اعمال و رفتار خود باشند و بدانند كه هیچ عملى - چه نیك چه بد - بدون پاسخ نمىماند. ممكن است پاسخ آن در همین دنیا داده شود و ممكن است در سراى دیگر به پاسخ آن برسیم. در آیهاى مىگوید: «ظَهَرَ الفَسادُ فِى البرِّ و البَحرِ بِما كَسَبَتْ اَیْدِى النّاس لِیُذیقَهم بعضَ الّذى عملوا لَعَلَّهم یَرجِعون.»9
«به كرده خود مردم در خشكى و دریا فساد و پریشانى ظاهر و آشكار شد تا خداوند كیفر برخى از كارهایى را كه مرتكب شدهاند به آن ها بچشاند. شاید كه باز گردند.»
آنچه به عنوان فساد و پریشانى در خشكى و دریا اتفاق مىافتد، تنها بازتاب گوشهاى از اعمال انسانهاست و هدف این است كه آنها از خواب غفلت، بیدار شوند و اگر بنا باشد كه بازتاب همه اعمال خود را در این دنیا ببینند، چه خواهد شد؟! به همین جهت است كه در آیه دیگرى مىفرماید:
«و ما أصابَكم مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ ایْدیكم و یَعْفو عَنْ كثیر.»10
؛«آنچه از رنج و مصیبت به شما مىرسد، همه از اعمال زشتى است كه دستهاى شما آنها را انجام مىدهند و خداوند از بسیارى از آنها درمىگذرد»
قال رسول اللّهصلى الله علیه وآله: «إِنَّ اللَّهَ فِی عَوْنِ المُؤْمِنِ مادامَ المُؤْمِنُ فِی عَونِ أَخِیهَ المؤمِن وَ مَن نَفّسَ عَن أَخِیهِ المُؤْمن كُرْبَةً مِن كُرَبِ الدُّنیا نَفَّسَ اللَّهُ عَنهُ سَبعِینَ كُرْبَةً مِن كُرَبِ الآخِرَةِ.»
پیامبر گرامى اسلامصلى الله علیه وآله فرمود: خداوند متعال بنده مؤمن خود را یارى مىكند مادامى كه بنده مؤمنش، برادر دینى خود را یارى مىكند. و هركس گرهى از كار دنیایى برادر مؤمن خود باز كند، خداوند هفتاد گره از كار او را در آخرت باز مىكند.12
برگرفته از مقاله دکتر احمد بهشتی
1) انفطار، 12 - 10
2) انعام، 61
3) رعد، 11
4) رعد، 10
5) روم، 41
6) شورى، 30
7) شورى، 31
8) شورى، 25
9) فجر، 14 و 13
10) نساء، 9
11) كهف، 82
12)بحارالأنوار، چاپ اسلامیه، ج74، ص312
نظرات شما عزیزان: